Gluten

Steeds meer mensen zweren bij glutenvrije voeding. In de schappen van de supermarkten verschijnen steeds weer nieuwe producten met het label “100 % glutenvrij”. Wanneer en vooral voor wie is het verstandig om gluten te vermijden?

Wat is gluten?

Gluten is een eiwit dat van nature in veel graansoorten aanwezig is. Het zorgt ervoor dat meel in combinatie met water een kleverig deeg vormt. Gluten zorgt ervoor dat bakproducten zoals brood en gebak hun vorm behouden en luchtig en vers smaken. Tarwe en spelt bevatten zeer veel gluten, evenals rogge, gerst en haver. Daarom vind je gluten vooral in brood en broodjes, koekjes en cake. Maar het is ook verborgen in tal van kant-en-klare gerechten.

In de voedingssector is het momenteel een trend om gluten volledig te vermijden. Dit moet leiden tot een betere fysieke conditie en er tegelijkertijd voor zorgen dat je afvalt. Deskundigen waarschuwen er echter voor om radicaal over te stappen op een glutenvrij voedingspatroon en je eerst grondig te informeren over de achtergrond. Speciale glutenvrije producten als alternatief voor de gebruikelijke voeding, worden vaak verondersteld gezonder en beter verteerbaar te zijn en je slanker te maken. Dit klopt vaak niet omdat er extra suiker en vetten aan worden toegevoegd.

Wanneer moet je stoppen met gluten?

In sommige situaties moeten mensen zich onthouden van gluten. Dit zijn voornamelijk patiënten die lijden aan coeliakie (spreek uit: seuliakíé). Als je lijdt aan deze (vaak erfelijke) auto-immuunziekte raakt het slijmvlies van de dunne darm na het eten van gluten houdend voedsel chronisch ontstoken. Dit heeft diarree, misselijkheid en chronische vermoeidheid als gevolg. Coeliakie kan worden opgespoord door middel van medische tests.

Een minder drastische vorm van glutenintolerantie staat bekend als “glutengevoeligheid”. Dit kan zich ook uiten in de vorm van maag- en darmklachten, vermoeidheid, gebrek aan concentratie en migraineaanvallen. In feite is het bestaan van glutengevoeligheid nog niet onomstotelijk bewezen. Er zijn recente studies die aangeven dat het misschien geen gluten zijn die de symptomen veroorzaken, maar eerder insecten werende middelen (amylase trypsine remmers, of ATI’s) die ook in onze granen worden aangetroffen. Een plant beschermt zich met deze afweerstof tegen insecten. Hun spijsvertering wordt erdoor geremd. ATI’s en gluten komen meestal samen voor, zodat het tot nu toe moeilijk is om eventuele uitwerkingen aan één van beide stoffen toe te schrijven.

Als je vermoedt dat je gevoelig bent voor gluten, dan kan een test misschien uitsluitsel geven. Schrijf eerst alle gezondheidsproblemen op waar je last van hebt. Ongeacht of je ze aan glutengevoeligheid toeschrijft of niet. Eet vervolgens gedurende zes tot acht weken strikt glutenvrij. Dit vergt in eerste instantie een kleine inspanning, want naast brood, koekjes en pasta bevatten de meeste kant-en-klare maaltijden gluten, inclusief sauzen en dressings. Ook snoep en zelfs vleesproducten bevatten vaak gluten. Lees daarom altijd zorgvuldig de ingrediëntenlijst op het etiket.

Als de klachten tijdens deze observatiefase aanhouden, heb je waarschijnlijk geen last van glutengevoeligheid. Als je symptomen verdwijnen of drastisch verbeteren, kan dit een indicatie zijn dat je lichaam een glutenvrij dieet beter verdraagt.

Gluten vermijden is geen dieet

Voor de meeste mensen heeft glutenvrij eten geen enkel voordeel. Door je te onthouden van gluten val je niet automatisch af. Glutenvrije bakkerijproducten bevatten juist vaak meer suiker en vet om het gebrek aan gluteneiwit te compenseren. Dergelijke producten dienen alleen ter vervanging van normale bakproducten voor mensen die intolerant zijn voor gluten. In dit opzicht kan een glutenvrij dieet contraproductief  zijn als je wilt afvallen. Je moet zelfs oppassen dat je niet aankomt. Als je echter gluten en glutenvrije vervangers vermijdt, dan volg je in principe een klassiek koolhydraatarm dieet.

Het vermijden van gluten is in principe alleen zinvol als je last hebt van een bewezen glutenintolerantie. Voor alle anderen zijn gluten geen slechte zaak. Het maakt je broodje gezond en spaghetti bolognaise gewoon lekker.